Beenderwit als materiaal in de Vroeg-Nederlandse schilderkunst. Optimalisatie van de productie van mock-ups voor droogtijdtests

Tijdens de periode van 2001 tot 2017 werd in het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen (KMSKA) het drieluik “God de Vader met Zingende en Musicerende Engelen” van Hans Memling uit de 15e eeuw gerestaureerd. Gedurende het restauratieproces werd ook onderzoek gedaan naar de materialen die werden gebruikt bij de vervaardiging van het werk en de laagopbouw ervan. Door het nemen van monsters kon men een beeld vormen van de stratigrafie en hier werd een onverwacht fenomeen opgemerkt. Tussen de ondertekening en de bovenliggende verflagen werd een olierijke laag met beenderwit ontdekt. Pas later werd ditzelfde fenomeen bij andere Vroeg-Nederlandse schilderijen teruggevonden.

Deze masterthesis gaat verder op eerdere onderzoeken naar de reologische eigenschappen van het pigment beenderwit in lijnolie. De focus in dit onderzoek ligt specifiek op de reproduceerbaarheid en optimalisatie van de productie van mock-ups voor het uitvoeren van droogtijdtests. In het eerste deel van de thesis ‘Onderzoeksmethodologie’ wordt de synthese van beenderwit met de nodige voorbereidingen en aandachtspunten toegelicht. Er worden protocollen aangereikt voor het aanmaken van verfmock-ups aan de hand van de Critical Pigment Volume Concentration (CPVC) en voor het wrijven van de verf. Een methodologie voor het uitvoeren van de droogtijdtests wordt opgesteld en er werd bijzondere aandacht gegeven aan externe factoren zoals de omgeving waarin de tests worden uitgevoerd. In het laatste deel worden de resultaten van de uitgevoerde droogtijdtests toegelicht en vervolgens wordt een discussie gevoerd over de uitdagingen en mogelijke oplossingen om de reproduceerbaarheid van de droogtijdtests te optimaliseren.