Historische baksteen, identificatie van baksteen in de 17de en 18de eeuw
Emma Claassens
Master Erfgoedstudies
2020 — 2021
studio
onderzoek
promotoren
Tim De Kock
Frank Gelaude
HISTORISCHE BAKSTEEN, IDENTIFICATIE VAN BAKSTEEN IN DE 17DE EN 18DE EEUW
Baksteen is een veel voorkomend bouwmateriaal dat opvalt in het straatbeeld. Baksteen is eeuwenlang één van de meest gebruikte bouwmaterialen en is beeldbepalend in Vlaanderen. Dit onderzoek tracht historische bakstenen in de periode van de 17de en 18de eeuw te identificeren en eventuele specifieke kenmerken per regio in kaart te brengen.
In Vlaanderen zijn er verschillende grondstoffen terug te vinden die typerend zijn voor hun streek. Lange tijd werd het baksteenproductieproces handmatig en lokaal uitgevoerd. De intentie van het onderzoek is om historische bakstenen uit de 17de en 18de eeuw te kunnen identificeren en in te delen in verschillende baksteentypes die per streek en op hun uiterlijke kenmerken te onderscheiden zijn. De focus ligt op drie baksteenstreken die verder worden onderzocht: de Boomse klei, de Alluviale Scheldeklei en de Polderklei. In deze baksteenstreken wordt er via de Inventaris van het Agentschap Onroerend Erfgoed op zoek gegaan naar projecten waar mogelijk historische baksteen uit de 17de en 18de eeuw aanwezig was.
In deze projecten wordt aan de hand van volgende parameters het metselwerk onderzocht: kleurvariatie van het metselwerk, baksteentextuur, grootte van bakstenen, tienlagenmaat en het metselverband. Aan de hand van het geleverde veldwerk was het mogelijk om baksteentypes per streek te kunnen onderscheiden. Elke baksteenstreek heeft zijn eigen algemene kenmerken die verder worden gespecificeerd in de baksteentypes. Aan de hand van deze kenmerken konden de streken met elkaar worden vergeleken wat leidde tot een eerste aanzet naar bredere regionale inventarisatie van historische baksteen uit de 17de en 18de eeuw.