Materialen en technieken in Rubens’ Tronende Madonna omringd door heiligen
emma balduck
Master Erfgoedstudies
2023 — 2024
onderzoek
promotoren
Geert Van der Snickt
Koen Bulckens
Afbeelding van onderzoekers van de Universiteit Antwerpen aan het overleggen in “Studio Rubens” in de Rubenszaal van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen, met name Drs. Annelies Rios-Casier, Drs. Lowie Vercruysse en Emma Balduck, de auteur van deze thesis.
MA-XRF toestel dat Rubens’ “Tronende Madonna omringd door heiligen” in “Studio Rubens” in de Rubenszaal van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen aan het scannen is.
Afbeelding van Emma Balduck, de auteur van deze thesis, tijdens het afnemen van de vernislagen op Rubens’ “Tronende Madonna omringd door heiligen” in “Studio Rubens” in de Rubenszaal van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen.
Materialen en technieken in Rubens’ Tronende Madonna omringd door heiligen
Deze masterthesis analyseert het schilderij “Tronende Madonna omringd door heiligen” (1628) van Peter Paul Rubens, onderdeel van het project “Studio Rubens” in het KMSKA, Antwerpen. Het onderzoek documenteert de levensloop van het schilderij en analyseert gebruikte materialen, technieken en de impact van eerdere restauraties door historische gegevens te koppelen aan materiaal-technische analyses. Het doel is om restauratoren te ondersteunen bij de huidige restauratie van het schilderij.
Al eeuwen worden de schilderijen van Peter Paul Rubens beschreven. Hoewel er veel onderzoek naar zijn werken is gedaan, zijn er maar weinig studies die zijn schildertechnieken en gebruikte materialen grondig hebben onderzocht. Pas met recente technologische ontwikkelingen en interdisciplinair onderzoek is er meer aandacht gekomen voor dit aspect van zijn werk, mede vanwege de grote afmetingen van veel van zijn werken, wat het onderzoek bemoeilijkt.
Sinds 2007 werkt het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen (KMSKA) actief aan onderzoek naar hun Rubenscollectie, met als mijlpaal in 2023 de lancering van het project “Studio Rubens”. Dit project richt zich op het onderzoeken en restaureren van de “Tronende Madonna omringd door heiligen”, een van de grootste altaarstukken in de collectie. Vanwege de omvang wordt het schilderij in de museumzaal, en niet in het restauratieatelier, gerestaureerd.
Deze thesis maakt deel uit van het onderzoeksluik binnen “Studio Rubens” en onderzoekt de creatie, levensloop en materiële eigenschappen van het schilderij. Het beschrijft de historische context en veranderingen in eigenaarschap en locatie, evenals de verschillende restauraties die het werk heeft ondergaan. Parallel aan het historisch onderzoek wordt materiaal-technisch onderzoek uitgevoerd om Rubens’ materiaalkeuzes en technieken te verklaren, degradatiefactoren te identificeren en de invloed van de restauratiegeschiedenis te beoordelen. Het onderzoek wordt uitgevoerd in overleg met een interdisciplinair team van erfgoedwetenschappers, chemici, kunsthistorici en restauratoren.