Een collectieve boom voor de deur? Barrières, drivers en het opschalen van burgerinitiatieven omtrent klimaatadaptatie in Antwerpen
Laura Lenaerts
Master
Stedenbouw
en ruimtelijke planning
2022— 2023
onderzoek
promotoren
Tom Coppens
Tara Op de Beeck
Boomspiegels worden verzorgd door burgers.
Een collectieve boom voor de deur? Barrières, drivers en het opschalen van burgerinitiatieven omtrent klimaatadaptatie in Antwerpen
Hittestress, droogte en wateroverlast, niet te ontkennen gevolgen van klimaatverandering. Klimaatadaptatie kan deze negatieve gevolgen bestrijden en de stad veerkrachtiger maken. Naast beleid kunnen ook burgers een rol spelen in het implementeren van klimaatadaptatie, klimaatverandering wordt namelijk globaal veroorzaakt maar komt lokaal tot uiting. Deze masterproef onderzoekt bottom-up burgerinitiatieven omtrent klimaatadaptatie in Antwerpen, welke motieven en barrières deze ondervinden en of deze kunnen worden opgeschaald.
Het doel van dit onderzoek is om te achterhalen hoe burgerinitiatieven omtrent klimaatadaptatie tot stand komen en of deze kunnen worden opgeschaald. Maar ook om de eigenschappen van deze burgerinitiatieven te achterhalen en af te toetsen tegen het theoretisch proces dat bottom-up, social innovation beschrijft: een onbeantwoorde nood geeft een idee, dat wordt ontwikkeld, getest en opgeschaald. Deze laatste fase introduceert het Multi Level Perspective waar initiatieven worden geïdentificeerd als niche en er wordt onderzocht of deze kunnen worden opgeschaald naar het regime (beleid) onder druk van het landschap (klimaat).
In het onderzoek worden er casestudies gemaakt van het concept tuinstraten: Pilootproject Tuinstraten – Lange Riddersstraat en Bloemstraat – en burgerinitiatieven ‘Klimaatrobuust Sint-Andries’ en ‘De Groene Delta’, allen in stad Antwerpen. Volgende onderzoeksvraag werd opgesteld: ‘Wat zijn de voorwaarden dat een bottom-up initiatief met betrekking tot klimaatadaptatie tot stand komt op straatniveau en kunnen deze initiatieven worden opgeschaald en versneld? Om antwoord de kunnen bieden, worden semigestructureerde diepte-interviews afgenomen bij actoren afkomstig uit burgerinitiatieven, middenveld en administratie.
De conclusie is dat burgerinitiatieven tot stand komen door geëngageerde vrijwilligers, de aanleiding bij deze trekkers is klimaatverandering. Burgers die later aansluiten, zien vaker het sociale aspect als drijfveer. Belangrijke sleutelwoorden hier zijn vergroenen, verblauwen en verbinden. Ook het middenveld speelt een grote ondersteunende en ontzorgende rol. De grootste barrière is de rol van de auto en de parkeerdruk op het publieke domein. Weerstand tegen adaptatiemaatregelen kan vermeden worden door eerst draagvlak en bewustwording te creëren.